Krzyż łaciński metalowy na kamiennym postumencie, 10 listopada 1856 r.

Grupa krzyży:
1) krzyż łaciński metalowy (centralny), zamocowany konstrukcją z prętów żelaznych i zaprawą do kamiennego postumentu, wykonanego z obrobionego głazu granitowego. Od frontu na powierzchni postumentu wyryta inskrypcja, w górnej części wyżłobiona kwadratowa wnęka, z osadzoną w niej ramką drewnianą z obrazem Niepokalanego Serca Maryi.
2) krzyż łaciński drewniany (na zachód od krzyża centralnego), z ozdobnymi gałkami na zwieńczeniach belek, u podstawy dodatkowo oszalowany deskami i wzmocniony metalowymi szynami; wzdłuż pionowej belki krzyża wyryta inskrypcja. 3) krzyż łaciński drewniany (na wschód od krzyża centralnego), z ozdobnymi gałkami na zwieńczeniach belek, u podstawy dodatkowo oszalowany deskami; wzdłuż pionowej belki krzyża wyryta inskrypcja. Krzyże stoją w obrębie wydzielonej działki o nieregularnym kształcie, odgrodzonej częściowo cementowym ogrodzeniem, częściowo (od ulicy) niskim metalowym płotkiem. Za centralnym krzyżem rośnie stary jesion.

CZAS POWSTANIA: 1) 10 listopada 1856 r.; 2) 19 kwietnia 1919 r.; 3) 19 kwietnia 1919 r.

TREŚĆ INSKRYPCJI:
1)
1856 / Dnia 10 / listopada / Święta Ma- / ryja módl się /
za nami i za- / chowaj nas od / nieszczęścia //
(inskrypcja rozmieszczona wokół wnęki z obrazkiem i poniżej)
2)
Od powietsza [!] głodu ognia i wojny zachowaj nas Panie. 1919 roku 19 kwietnia. //
3)
Od nagłej i niespodziewanej śmierci zachowaj nas Panie. 1919 roku 19 kwietnia. //

HISTORIA:
Założenie należy do wyjątkowo cennych obiektów, a krzyż z 1856 r. jest najstarszym zachowanym na terenie miasta. Krzyże zostały ulokowane na zachodnim krańcu (początku) dawnej wsi Skorupy, obok drogi wiodącej do Białegostoku. Najwcześniejszy krzyż (1) w 1919 r. oflankowano dwoma krzyżami drewnianymi (2,3). Mieszkańcy Skorup nie podali żadnej relacji związanej z okolicznościami postawienia krzyży, natomiast postrzegali je jako stojące „od zawsze”. Krzyże z pewnością były wtórnie miejscem wspólnych zgromadzeń modlitewnych i żegnania zmarłych odprowadzanych na cmentarz. Ale ich ustawieniu mogły sprzyjać przełomowe lub trudne wydarzenia np. epidemie chorób zakaźnych. Na przykład w kwietniu 1919 r. w powiecie białostockim szerzyła się epidemia tyfusu i to ona mogła być bodźcem do postawienia wotywnych krzyży. Zaledwie dwa miesiące wcześniej, 19 lutego, Białystok wreszcie odzyskał niepodległość. Każda z tych okoliczności mogła sprzyjać postawieniu krzyży przez mieszkańców Skorup w Wielką Sobotę 1919 r. Nie wiadomo, z jakim zdarzeniem wiązała się fundacja z 1856 r. Krzyże zostały oznaczone na mapie miasta z 1937 r.

Opis pochodzi z książki Marty Wróbel „Białostockie krzyże i kapliczki”, Białystok, 2017, do pobrania bezpłatnie na stronie internetowej miasta Białystok: www.bialystok.pl/pl/dla_mieszkancow/kultura/katalog-bialostockich-krzyzy-i-kapliczek.html

Fot. Tomasz Pienicki